Kulturka

Tajny współpracownik

Wstrząsająca historia cennego dla UB agenta, który doprowadził do wielu aresztowań, wyroków śmierci i osobistej tragedii, nie wahając się nawet wydać własnego brata. Opowieść o tajnym współpracowniku, który dzięki doskonałemu kamuflażowi pozostawał przez wiele lat nierozpoznanym przez otoczenie donosicielem bezpieki. Na początku 1950 roku uczeń płockiego gimnazjum, szantażowany odpowiedzialnością karną za kontakty z bratem, żołnierzem 6. Brygady Wileńskiej, podpisał deklarację współpracy. Już pierwsza akcja młodego agenta, działającego na Podlasiu, przyniosła resortowi sukces. Pod pozorem spotkania z bratem ''Małachowski'' - ukryty później pod pseudonimem ''Michał'' - zlokalizował miejsce obozowania partyzantów i wskazał je UB, powodując obławę i likwidację pododdziału porucznika ''Brzaska''. Jego informacje umożliwiły też rozpracowanie całej siatki współpracowników oddziału ''Huzara'' i ''Brzaska'' w rejonie Jabłonny Lackiej, w wyniku czego aresztowano 64 osoby. Spektakl pokazuje też, jak aparat bezpieczeństwa dbał o agentów, obciążając innych ich winami dla uwiarygodnienia swoich ludzi w środowisku, w którym działali. Późniejszy los tajnego współpracownika nadal wyznaczali jego przełożeni. W PRL zrobił karierę partyjną i został wicedyrektorem wrocławskiej szkoły średniej. Był także cenionym w dolnośląskim środowisku poetą, którego tragicznie realna twórczość, cytowana w spektaklu, miała swoje źródło w agenturalnej przeszłości. Zmarł kilka dni po wprowadzeniu stanu wojennego, uznany za ''zasłużonego pedagoga i wychowawcę młodzieży''.