Kulturka

Pomiedzy końcem i apokalipsą. O wyobraźni poetyckiej Zbigniewa Herberta

Bohaterem książki jest ''Herbert metafizyczny?, ''wygnany arkadyjczyk? biorący odpowiedzialność za rzeczywistość, w której rozegrał si ę i trwa nadal metafizyczny dramat. Autorka skupia się na mechanizmach wyobraźni, głównie na implikacjach paradoksu jako zasady orga nizującej świat poetycki Herberta w aspekcie religijnym i kulturowym. Osadzając twórczość poety w bogatej tradycji filozoficzno-lite rackiej, zarysowuje horyzont tej twórczości jako pejzaż kultury, w którym ''metafizyczne? przemawia głosami wielkich twórców: Rilkego , Eliota, Hölderlina. W tej perspektywie ważna jest również tradycja polska: dziedzictwo żagarystów oraz poetów okresu wojny i okupa cji. Zawarta w książce refleksja łączy tradycyjną historię literatury z dociekaniami natury hermeneutycznej. W centrum literaturoznawczeg o dyskursu pozostaje jednak interpretacja tekstu oraz podmiot mówiący - wyraźnie nietożsamy z autorem, będący tyleż przedstawicielem ''ery postnietzscheańskiej?, co człowiekiem w ogóle. Istotne okazuje się przy tym napięcie między osobowością ''lepszą?, ''ideałem oso bistym? a pełną pęknięć egzystencją - napięcie, które szczególnie silnie ujawnia się w konfrontacji poety z dziedzictwem kultury. Badaczka odwołuje się do bogatej literatury przedmiotu - czerpie z niej, ale i polemicz nie przewartościowuje kanoniczne odczytania. Jej interpretacjom przyświeca pragnienie rekonstrukcji ''projektu całości? wpisanego w t wórczość Herberta oraz przeświadczenie, że ''metafizyczny reflektor? pozwoli oświetlić to, co skrywa się poza ciśnieniem historii. Zd ążanie śladem ''Herberta metafizycznego? staje się tym samym poszukiwaniem najbardziej trwałych rysów poetyckiego wizerunku. Małgorzata Mikołajczak (ur. 1966), doktor, kierownik Zakładu Teorii Literatury Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Zielonogórs kiego. Współtwórczyni i w latach 2001-2002 redaktor naczelny lubuskiego pisma literacko-kulturalnego Pro Libris. Autorka książek Pod jąć przerwany dialog. O poezji Urszuli Kozioł (2000), W cieniu heksametru. Interpretacje wierszy Zbigniewa Herberta (2004) oraz anto logii poezji lubuskiej Mieszkam w wierszu (2001 - razem z B. Mirkiewicz) i Od słowa do słowa (2006). Publikowała m.in. w Pamiętniku Literackim, Ruchu Literackim, Zagadnieniach Rodzajów Literackich, Tekstach Drugich, Twórczości, Odrze, Kwartalniku Artystycznym.

• author: Małgorzata Mikołajczyk