Kulturka

Polski hydraulik i inne opowieści ze Szwecji

Dlaczego szwedzki wymiar sprawiedliwości jest pobłażliwy dla zbrodniarza wojennego, ale nie zna litości dla jego ofiary? Jak wytłuma czyć, że polski hydraulik na plakatach związków zawodowych wyglada jak prostytutka? Jak to się stało, że po czterech latach japoński ej niewoli szwedzcy marynarze z okrętu M/S Ningpo zamiast otrzymać ordery, trafili do aresztu za niepłacenie podatków? Czy to nie dz iwne, że policjanci z miasteczka Borlänge już jesienią wiedzieli, że zaniemogą w zimie? I dlaczego tak często chorują, mieszkając w najczystszym kraju Europy? To tylko niektóre tematy, jakimi w swojej książce zajął się Maciej Zaremba. Jego reportaże to jednocześnie niezwykle wnikliwe eseje na temat czegoś tak nieuchwytnego i trudnego do zdefiniowania jak mentalność Szwedów, czyli głęboko tradycyjnego społeczeństwa, któ re uważa się za pionierów nowoczesności. ''Zaremba krytykuje nasze najbardziej szanowne instytucje, bo w losach pojedyńczych ludzi odkrywa uniwersalne struktury, których my n ie dostrzegamy. Jest jednym z czołowych obrońców państwa prawa i pomaga zrozumieć nasze społeczeństwo, w którym hipokryzja tak łatwo maskuje ucisk najlepszymi zamiarami'' - napisała Akademia Sm?landii, przyznając w 2006 roku Maciejowi Zarembie nagrodę Daga Ha mmarskjölda. ''`Polski hydraulik` to momentami wspaniały portret nowego społeczeństwa klasowego Europy. Zaremba odnajduje nieoczekiwane punkty wid zenia, z których opowiada historię nowego proletariatu. Jego reportaż o opiekunkach z Oviken to mistrzowski popis feminizmu.'' Katrine Kielos, ''Expressen'' ''Żeby zrozumieć, o czym naprawdę opowiada Zaremba, zamiast jego, tekstom trzeba przyjrzeć się wściekłości i rozbawieniu jego czyteln ików. Innymi słowy mamy tu do czynienia z klasyczną sztuką retoryczną i samych siebie powinniśmy zapytać: dlaczego na jego artykuły tak często reagujemy wzburzeniem? Bez względu na to, czy reportaże traktują o kryzysie w służbie zdrowia, czy o konfliktach w branży budowlanej, główny temat jego artykułów ma źródło w pytaniu o sumienie: Czy nie jest aby tak, że w Szwecji sumienia używa się w doś ć szczególny sposób, że ciąży na nim podejrzane dążenie do czystości, za którym kryje się coś, do czego podświadomie nie chcemy się przyznać? Obawiam się, że odpowiedź musi być twierdząca. Chcemy mieć władzę, dobrobyt i bogactwo, a do tego czyste sumienie. Pragniemy być sol idarni ze słabszymi, ale nie chcemy, żeby ci słabsi przyjeżdżali zabierać naszą pracę i zaniżać nasze pensje.'' Daniel Sandström, ''Dagens Nyheter'' ''?Styl tych reportaży jest mistrzowski. Nagłe przejścia od kunsztownych opisów do suchego sprawozdania, erudycja i dosadny humor (ta niedoceniania broń dziennikarska) obnażają mechanizmy władzy.'' Daniel Levin, ''Göteborgs Posten'' ''Zaremba widzi i nazywa rzeczy, o których nie zawsze chcemy słyszeć.'' Gunnar Wetterberg, ''Sydsvenskan'' ''Kiedy czytam zdania typu `Rask ma z pewnością dużo do powiedzenia. Najwięcej sobie samemu,

• author: Maciej Zaremba