Kulturka

Franciszek Józef

To słowa londyńskiego ?Timesa? z 22 listopada 1916 roku. Dzień wcześniej zmarł Franciszek Józef Habsburg, cesarz Austrii, król Węgie r, Czech, Dalmacji, Chorwacji, Słowenii, Galicji i Lodomerii, Illyrii, Lombardo-Wenecji, książę Lotaryngii, Salzburga, etc., etc., n ajdłużej panujący monarcha nowożytnej Europy.
Wstąpił na tron w 1848 roku, mając 18 lat. W ciągu 68 lat panowania widział jak zmieniały się epoki i systemy władzy, powstały nowe państwa i upadały stare potęgi. A wreszcie stał się świadkiem zmierzchu cesarstwa Habsburgów.
Dramaty na miarę greckiej tragedii naznaczyły również osobiste losy cesarza i jego rodziny.
Brat Franciszka Józefa, Maksymilian, ogłoszony w 1864 roku cesarzem Meksyku, panował w kraju targanym wojną domową. Trzy lata późnie j został rozstrzelany przez pluton egzekucyjny. Żona, cesarzowa Elżbieta, zginęła w roku 1898 w Genewie zasztyletowana przez włoskie go anarchistę. Gwałtowna śmierć spotkała też dwóch następców cesarza ? jego jedyny syn Rudolf, zabiwszy swą kochankę, popełnił samob ójstwo w zameczku myśliwskim Mayerling. A zamach na bratanka, arcyksięcia Franciszka Ferdynanda, w Sarajewie doprowadził do wybuchu wojny światowej.
Ta książka odsłania osobiste życie Franciszka Józefa i licznej rodziny Habsburgów. Na tle burzliwych wydarzeń XIX-wiecznej Europy ma luje bardzo ludzki portret władcy, który w pamięci potomnych zapisał się jako ostatni cesarz Austro-Węgier. Stał się on symbolem sz eśćsetletniej monarchii, zamykającej wraz z jego śmiercią swój rozdział na zawsze.

• author: John van der Kiste